Okoliczności dotyczące założenia Rathen nie są do końca znane. Znaleziska archeologiczne wskazują, że osada mogła powstać ok. 1200 lat p.n.Ch.
Pierwsza wzmianka w dokumentach pochodzi z 19 listopada 1261r. Przedstawiają spór między Biskupem Miśnieńskim i kilkoma przedstawicielami szlachty, między innymi z Theodericus‘em de Raten. Natomiast to, że Rathen posiadało dwa zamki (Alt- und Neurathen) dowiadujemy się z dokumentu z 06 marca 1361 r.
Tutejsze rody to von Michelsberg, von der Duba oraz von der Öelsnitz. Gdy ostatni rycerz z Rathen - Hans von der Öelsnitz – popadł w spór z wójtem Königstein - Brunem von der Pforte, wpływowi magnaci stanęli po stronie wójta z Königstein. Oba zamki zostały przez nich doszczętnie zniszczone pod koniec maja 1469r., a Rathen było oblegane jeszcze do 1467r. Pozostały majątek został skonfiskowany. Aż do upadku Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego (1806r.) prawa lenne do Rathen należały do korony Czeskiej.
Rathen rozpoczęło wydobycie piaskowca już we wczesnych latach istnienia. W rozliczeniu rocznym z 1388r., pewien drezdeński mistrz budowlany, wznoszący mosty, przytacza dane o zakupie bloków piaskowca właśnie z Rathen.
Kamieniarstwo oraz żegluga były do początku XXw. głównymi przemysłami zatrudniającymi miejscową ludność. Od XIX w. rozpoczęto uprawę chmielu, która z czasem równie szybko wygłasła. W tym okresie zwiększył się znacząco ruch turystyczny, który później już tylko przybierał na rozmachu. Aby sprostać wymaganiom turystów i zapewnić nowe atrakcje, rozpoczęto w 1934 budowę jeziora Amselsee. Projekt został zaproponowany dużo wcześniej, bo w roku 1892. Budowę Skalnej Sceny rozpoczęto w roku 1936. Od tego samego roku Rathen może się szczycić tytułem „Kurort Rathen“. Natomiast utworzenie „Obszaru Ochrony Natury Bastei“ przypadło na rok 1938.
W czasie wojny miejscowość Rathen została zniszczona, gdy w roku 1639, podczas wojny trzydziestoletniej, Saksonię natarli Szwedzi. Spalili zagrodę rolnikowi Georgowi Krämerowi w Oberrathen i podążyli dalej do Königstein, aby zniszczyć kolejne miasto.
Podczas wojny północnej (1706r.), gdy Szwedzi kolejny raz wmaszerowali do Saksonii, ludność Rathen skryła się w tutejszych górach. Dla upamiętnienia tych zdarzeń, jeden z mieszkańców, Christopf Hase, umieścił na zamku Neurathen odpowiednią inskrypcję. Podczas wojny siedmioletniej, Rathen było oblegane przez wojska Pruskie, które w październiku 1756 r. wybudowały most polowy łączący na kilka dni oba brzegi Ober- i Niederrathen.
Na jesień 1813 r. podczas wojen napoleońskich, najechali Rathen Francuzi i przez krótki czas zdążyli splądrować miasto. Mieszkańcy ratowali dobytek, jak mogli, chowając go i zwierzęta z przydomowych zagród w tutejszych jaskiniach. Christian Gottlieb Hering ukrył swoje zwierzęta w jaskini Vehmhöhle u stóp masywu Bastei.
Najstarsze gospody to "Hotel Erbgericht" w Niederrathen, której nazwa pojawia się pierwszy raz w 1470 r. (w tym czasie to również siedziba zarządcy lennego), ale także "Ettrichs Hotel" in Oberrathen, wzniesona w 1851 r. Niewiele później kolejne gospody i kawiarenki zaczęły powstawać, jak grzyby po deszczu. Warte wymienienia są Hotel "Armida" w Niederrathen oraz kawiarnia "Cafe Marienhof" w Oberrathen, które krótko po powstaniu zniknęły z miasta, jednak zapisały się na jego kartach historii. Niektóre powstawały na nowo, już jako zupełnie odmienione architektonicznie – wymienić tu można Hotel "Amselgrundschlösschen", a także Hotel "Elbschlösschen".
Stary młyn "Alte Mühle" w Amselgrund, jako pierwotny młyn tnąco-mielący, powstał jeszcze za czasów zamkowych. Niedaleko znajdujący się staw "Mühlteich", zbierał wodę z dopływu Łaby – z potoku „Grünbach“ i w ten sposób napędzał koło młyńskie. Ród młynarski, który osiedlał ten teren najdłużej, to rodzina Kotte (od 1791 r. do 1903 r.). Po ostatnim młynarzu z Rathen, który jednocześnie należał do zarządu gminy, Friedrichu Hermannie Kotte (1833-1917) została nazwana uliczka "Kottesteig" tuż nad ujściem potoku Grünbach.
Miasto Rathen należało do parafii Königstein. Znajdujące się w Oberrathen wspólnoty religijne w domach parafialnych Häusern "Felsengrund" oraz "Friedensburg" osiedliły się w Rathen po I Wojnie Światowej.
Pierwszy nauczyciel rozpoczął swoją pracę w Rathen w roku 1680. Dzieci z Oberrathen uczęszczały do szkoły „Weißige Schule“. Szkoła w Niederrathen została wzniesiona w 1874 roku, zamknęła jednak swoje podwoje w roku 1980.
Touristinformation “Haus des Gastes”
Füllhölzelweg 1 | 01824 Kurort Rathen
Gemeindeverwaltung Kurort Rathen
Füllhölzelweg 1 | 01824 Kurort Rathen